Ambassade

Het bezoek aan Griekenland begint bij de Nederlandse vertegenwoordiging in Athene. We spreken met ambassadeur Casper Veldkamp, en twee van zijn medewerkers die zich bezighouden met asiel en migratie: Natascha Apostolidi en Willemijn Tiekstra. Nederland is dit half jaar voorzitter van de Europese Raad en neemt een voortrekkersrol in dit migratievraagstuk. Dat wordt ook gewaardeerd door de Grieken, merken ze op de ambassade.

Politiek is het niet mogelijk om geld te geven, vanwege de afspraken in de eurogroep over de Griekse schulden. Het is wel mogelijk spullen te sturen. De directeur Operaties van het Griekse leger heeft een verzoek daartoe ingediend: 4500 slaapzakken, zo veel mogelijk generatoren, ambulances en een veldhospitaal. Nederland heeft geholpen om al die spullen op hun plek te krijgen en heeft daarmee laten zien dat Griekenland niet alleen staat.

"De Griekse regering heeft vanaf het begin uitgestraald 'dit zijn vluchtelingen die hulp nodig hebben'. Dat heeft de media en de mensen beinvloed. Ook de media spreken stelselmatig over vluchtelingen. De samenleving is bewonderenswaardig behulpzaam," aldus ambassadeur Veldkamp.

Kamp Eleonas

Aansluitend brengen we een bezoek aan Eleonas, het enige officiële vluchtelingenkamp in Athene. Het ligt in een buitenwijk van de stad en wordt beheerd door het Griekse ministerie van Binnenlandse Zaken. Ioanna Bekiou leidt ons rond. In het kamp verblijven 1600 mensen die verspreid wonen over twee delen. In A wonen kwetsbare groepen zoals gezinnen, ouderen, alleenstaande moeders, in B de alleenstaande mannen en er wordt hard gewerkt aan een uitbreiding voor nog een paar honderd extra plekken in deel C. Daar komen mensen die nu nog in Piraeus zitten. Bekou schat in dat huisvesting van statushouders de komende twee/drie jaar een probleem zal blijven. Dat is de reden waarom de doorstroom in Eleonas tot stilstand is gekomen.

Het kamp valt onder het ministerie van Binnenlandse Zaken. De bewoners zijn vrij om te gaan en staan waar ze willen. Medewerkers van het ministerie houden bij wie het kamp verlaat voor bijvoorbeeld school en wie terugkomt. Iedereen moet om 22.30 uur weer binnen zijn. Onder de NGOs die aanwezig zijn in het kamp zijn MSF, SOS Kinderdorpen, tolken, IOM en een tandarts. Ook komen de asieldienst en sociale dienst drie keer per week langs. "We provide the same for everyone," aldus Bekou.

De opvang bestaat uit stacaravans met kamers aan weerzijden van de hoofdingang een kamer. Er kunnen maximaal 8 personen in een container, of twee gezinnen en in het geval van een groot gezin krijgen ze een hele container. Op dit moment verblijven meer dan 600 kinderen in het kamp, waarvan een groot deel tussen de 0 en 2 is. De kinderen tussen 7 en 11 gaan iedere dag met de bus naar een school in Athene. Dit is nu nog een experiment, vanaf september moet een permanente oplossing worden gevonden. Voor de tieners en volwassenen worden drie keer per week taallessen in het kamp gegeven (naast Grieks en Engels ook Farsi en Arabisch). 

Denktank ELIAMEP

Van Eleonas gaan we weer terug naar het centrum van Athene waar we bij ELIAMEP spreken met asiel- en migratieonderzoekers. Post-doc onderzoeker Dimitris Skleparis schetst de ontwikkeling van de migratie in Griekenland vanaf 2006 tot 2016. Hij laat zien welke routes de meeste migranten kiezen en hoe het bouwen van hekken en de recent gesloten EU-Turkijedeal effect hebben op die stromen. Lees hier het hele interview.

Locoburgemeester Athene

Halverwege de ontmoeting bij ELIAMEP schuit de locoburgemeester van Athene, Lefteris Papgiannakis aan. Hij is binnen het bestuur verantwoordelijk voor migratie en vluchtelingen in de stad. Wel zit hij in een lastige positie omdat in Griekenland asiel en migratie direct aan de nationale overheid toevalt. Daarom is het moeilijk voor hem om daarin te sturen. Toch probeert hij dit te doen waar mogelijk. Lees hier het hele interview.

Piraeus

We sluiten ons bezoek aan Athene af met een bezoek aan de havenstad Piraeus, de plek waarvandaan de veerboten naar de Griekse eilanden vertrekken en dus ook aankomen. Tot de deal met Turkije werd gesloten, kwamen hier dagelijks de vluchtelingen aan die via bijvoorbeeld Lesvos de EU hadden bereikt. Inmiddels is dit niet meer mogelijk. Maar nog steeds verblijven er zo’n 3000 vluchtelingen in de haven.

Wanneer we met onze taxi aankomen, is ook de chauffeur verbaasd. De plekken waar hij eerder al vluchtelingen aantrof, zijn nu verlaten. De groep is dus toch kleiner. Uiteindelijk zet hij ons af voor de terminal van de veerdiensten. In de hal - waar aan de loketten gewoon kaartjes voor de boten worden verkocht - liggen en zitten zo'n honderd mensen op matjes. Met behulp van touw en dekens hebben ze afscheidingen gemaakt om zo toch wat privacy te hebben.

Aan de muren hangen tekeningen en kleurplaten die de kinderen met vrijwilligers hebben gemaakt. Buiten rondom de terminal staan een paar honderd koepeltentjes. Daartussen spelen kinderen, roken de mannen een sigaret en zitten de vrouwen met de jongste kinderen bij elkaar. Er staan gasstelletjes waar water op wordt gekookt en bij elekritciteitspunten is het extra druk: daar worden de telefoons opgeladen en staan mensen te bellen of te facebooken. De vraag die ons het meest gesteld wordt: 'Waarom zijn de grenzen dicht?'

Politie is er wel, vooral om te zorgen dat de mensen niet op de weg lopen waarlangs de auto's rijden, richting de boten. Een paar honderd meter verderop aan de kade is een groter kamp, met zo'n duizend tentjes. Ook hier zitten mensen bij de tentjes in groepjes te praten, en spelen de kinderen tussen de tenten en op een groot open stuk. Er wordt door de jongeren gevolley- en gevoetbald, de kleineren spelen met waterballonnen. Regelmatig klinken er lachsalvo's wanneer er weer een ballon kapot spat.

Hier staat ook een lange rij dixie's en zijn wastafels geplaatst. Tenten van enkele vrijwilligersorganisaties waar eten en drinkwater wordt uitgedeeld. Tegelijkertijd zitten enkele tientallen mannen op kleedjes met het lichaam richting het water, richting Mekka. Tijd voor gebed. 

De vrijwilligers die we spreken zijn vaak op eigen gelegenheid gekomen, los van een ngo en proberen ieder op hun manier iets te doen. Veel activiteiten zijn voor kinderen bestemd, of hebben te maken met het uitdelen van eten en drinken. Sommigen hebben ook op andere plekken in Griekenland vluchtelingen geholpen. Ze vinden Piraeus - met alle tekortkomingen - niet zo'n slechte plek. De dreiging van ontruiming vanwege de start van het toeristenseizoen hangt in de lucht, daarom zijn al veel mensen vertrokken. Later lezen we dat de haven eind juli pas ontruimd is.

Deelnemers aan deze missie: Werry Crone (fotograaf), Thea en Iana Hilhorst (respectievelijk lid van de denktank en onderzoeksassistent), Michiel Kruyt (beleidsmedewerker PvdA Europees Parlement), Mariska Pijpers (WBS), Kati Piri (PvdA Europees Parlement), Monika Sie Dhian Ho (WBS) en Annelies Pilon (secretaris van de denktank).